"Charles Michel blijft toch ook niet in de schaduw van zijn vader?"
Toon Vandeurzen treedt in voetsporen van vader Jo: "Charles Michel blijft toch ook niet in de schaduw van zijn vader?"
Toon Vandeurzen treedt in de voetsporen van vader Jo
11-05-18, 18.46u - Sue Somers - Bron: Eigen berichtgeving DE MORGEN
In Genk staan straks twee Vandeurzens op de kieslijst van de CD&V. Behalve vader Jo (59) streeft ook zoon Toon (26) een zitje in de gemeenteraad na. 'Het wij-gevoel, dat hoeft niet seuterig of saai te zijn.'
Voor de federale en Vlaamse verkiezingen van 2014 bedacht Toon Vandeurzen het JoTube-kanaal en bracht hij met een GoPro-camera de campagne van zijn vader Jo in beeld. Vier jaar later zijn de rollen omgedraaid en mag de Vlaamse minister van Welzijn, Volksgezondheid en Gezin de politieke carrière van zijn zoon mee aftrappen. "Al heeft Toon zijn entree niet gemist", zegt een trotse vader, die met zijn zoon present tekent in een brasserie op de Genkse Vennestraat, de kosmopolitische slagader van de stad.
Weer een 'zoon van' die een gooi doet naar een politieke carrière: waren jullie op voorhand beducht voor de reacties?
'Ik ben ervan overtuigd dat de christelijke waarden vandaag nog een fundamentele betekenis hebben in onze maatschappij'
TOON VANDEURZEN (CD&V)
Jo: "Ik zit lang genoeg in de politiek om te weten dat we rekening moesten houden met het feit dat de buitenwacht denkt dat het allemaal geregeld is. Terwijl ik goed weet hoe het is gelopen. Toon was zelfs teleurgesteld toen ik hem niet steunde in al zijn vragen en verwachtingen. Je bent uiteraard trots dat je kind de politiek de moeite waard vindt. Maar ik moet afstand nemen om Toon zijn eigen verhaal te laten schrijven."
Toon: "Dat 'zoon van'-gedoe speelt al een tijdje. Toen ik na mijn rechtenstudies bij minister van Justitie Koen Geens mijn stage kon doen en er mocht blijven werken, speelde het voortdurend in mijn hoofd dat iedereen dacht dat ik dat cadeau had gekregen. En nu weer, in de lokale politiek in Genk. Daarom is papa bewust afwezig gebleven op de vergadering van het lijstcomité waarop mijn kandidatuur werd besproken."
Je maakt deel uit van een traditie van politieke dynastieën waarbij de microbe overgaat van vader op zoon. Maar meestal is het de zoon die in de schaduw blijft van zijn vader.
Toon: "Charles Michel blijft toch niet in de schaduw van zijn vader? Papa en ik hebben een andere stijl, maar ik kan veel van hem leren. Als ik iets wil weten en ik heb het geluk om hem aan de telefoon te krijgen, dan kan ik dat met hem bespreken."
Hoe heb je thuis de politiek ervaren?
Toon: "Het is niet zo dat er bij ons thuis aan de keukentafel politieke analyses werden gemaakt, of dat de dag werd overlopen – integendeel zelfs. Maar zes jaar geleden is dat veranderd en begon ik steeds meer interesse te krijgen in politiek. Als papa thuiskwam, bestookte ik hem met vragen: 'Heb je gehoord dat die dat heeft gezegd in De afspraak?' Waarop papa afwijzend reageerde: 'Het is al de hele dag politiek geweest, begin niet opnieuw!' Thuis gaat hij elke discussie uit de weg."
Jo: "Met mijn broers praat ik af en toe over de politiek, maar thuis niet. Wat niet wegneemt dat mijn kinderen ook de achterkant van het politieke bedrijf hebben meegemaakt: tijdens de Fortis-zaak hebben ze mijn ontslag als minister van Justitie mee beleefd. Toon heeft toen gezien hoe zijn vader met de grond gelijk werd gemaakt – hij heeft daar zelfs nog ruzie over gekregen."
Toon: "Als je je ouders besmeurd ziet worden... Dat is je bloed, je familie. Uiteraard ga je dan in de verdediging."
Toppolitici leiden een vrij extreem leven en in de kern is er altijd een soort eenzaamheid: je bent alleen op pad, vaak tot 's avonds laat. Schrikt dat je niet af?
Toon: "Nee. Vroeger ging ik weleens mee met mijn vader, en dan zie je alleen de mooie kanten. Het negatieve, dat besef je nadien pas. Je zult altijd de pispaal zijn waarop iedereen zijn negativiteit projecteert. Ik herinner me een vader-zoonmoment in de auto..."
Jo: (kreunt)
Toon: "...waarop papa zei: 'Toon, als je ooit in de politiek gaat, doe het dan niet voor de leuke dingen, maar voor de man in de straat en voor de mensen die het moeilijk hebben.' Dat zal ik nooit vergeten. Ja, je werkt je kapot, maar ik wil geen job waarbij ik om 18 uur thuiskom om daarna met mijn vriendin te koken. Dat is niets voor mij."
Waren er andere opties dan de CD&V toen je besliste om in de politiek te stappen?
Toon: "Nee. Ik ben ervan overtuigd dat de christelijke waarden vandaag nog een fundamentele betekenis hebben in onze maatschappij. De CD&V is een partij die veel empathie heeft: we stimuleren mensen om vooruit te gaan en wie niet mee kan, proberen we toch mee te nemen in ons verhaal."
Dat doen de socialisten ook.
Toon: "Ja, maar op een andere manier, toch?"
'Het klinkt misschien naïef, maar zelfs na 25 jaar in het parlement blijf ik het wij-verhaal essentieel vinden'
JO VANDEURZEN (CD&V)
Jo: "Bij ons gaat het over het creëren van verbondenheid, geloven dat de overheid mensen moet aanzetten om samen te leven. Dat zijn idealen waarvoor ik wil opkomen. Het klinkt misschien naïef, maar zelfs na 25 jaar in het parlement blijf ik het wij-verhaal essentieel vinden. Ik ben blij dat ook een jongere generatie die verbondenheid belangrijk vindt."
Toon: "Dat hoeft niet seuterig of saai te zijn. De afgelopen jaren heb ik bij de scouts gezien hoe belangrijk het wij-gevoel is. Ook in mijn studententijd kon ik me optrekken aan het samenwerken. Ik geloof dat we het beter doen als we het samen doen."
Hoe reageerden je vrienden toen je zei dat je politicus wil worden?
Toon: "Ze verklaarden me voor gek. Dat is de algemene perceptie over politiek: het is saai en alle politici zijn zakkenvullers. Door goed te communiceren wil ik dat beeld doorprikken. De oudere generatie vindt dat minder belangrijk, maar ik ben opgegroeid met Instagram en Facebook, en met politici zoals Theo Francken, die op zijn Twitter-pagina telt hoeveel mensen hij al heeft uitgewezen. Niet dat ik wil meegaan in die stijl, maar ik wil wel transparanter zijn.
"Veel van mijn vrienden beseffen niet dat politiek alles aanraakt: van de belastingen die je betaalt tot wanneer je fuif moet stoppen. Er zou gerust wat meer politiek bewustzijn mogen worden gecreëerd, in plaats van om de vijf jaar te kijken wie de sympathiekste van het moment is om daar dan op te stemmen."
Stemrecht op zestien: ja of nee?
Toon: "Ik weet dat Jong CD&V daar op een conferentie voor heeft gepleit, maar op dit moment betwijfel ik of dat een goed idee zou zijn. Jongeren zouden moeten weten wat de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens inhoudt, waar de partijen voor staan en hoe het wetgevend proces in ons land werkt, voor ze naar de stembus trekken."
Jo: "Ik heb jarenlang scholen rondgeleid in het parlement. Telkens viel het mij op dat jongeren zich totaal niet bewust zijn van wat bijvoorbeeld de sociale zekerheid inhoudt. Dat je, als je een premie betaalt, toegang hebt tot de gezondheidszorg van de overheid die het grootste deel van je kosten terugbetaalt: velen beseffen dat gewoon niet. Er is nog werk aan."
Op je zestiende sprak je de hoop uit dat wanneer je later een job had, je nog met muziek bezig zou zijn. Je speelde toen gitaar in een band, The Lazy Freeloaders. Nog altijd?
Toon: "Nee. Mijn versterker en mijn gitaar staan wel nog thuis op zolder en ik overweeg om een elektrisch drumstel te kopen, zodat ik met de hoofdtelefoon kan spelen. Muziek is altijd in mijn leven gebleven: ik luister er vier, vijf uur per dag naar, meestal als ik op de trein zit. Maar om te spelen heb ik de tijd niet meer."
Bij je outing als politicus zei je dat je Genk aantrekkelijk wil maken voor je leeftijdsgenoten, zodat ze na hun studies zouden terugkomen. Spreek je uit ervaring?
Toon: "Mijn generatie moet hier kunnen werken én leven. Toen ik begon uit te gaan, vulden wij met vijf een auto en reden we naar Hasselt. In Genk was er amper iets te doen. Vandaag heb je de O-parade op 1 mei, Vurige Vijvers, Iedereen Donderdagt: allemaal evenementen die de stad organiseert en die volk trekken, zelfs van buiten de stad. Maar het mag nog meer zijn. We staan ook aan de vooravond van een evolutie naar meer jobs voor hooggeschoolden, met wetenschapsparken zoals Thor en Energyville."
Jo: "De levenskwaliteit in de provincie en in Genk zijn erop vooruitgegaan: er is veel groen, er zijn jobs. Ik heb de sluiting van de mijnen meegemaakt: dat waren kraters in het landschap én in de samenleving. Dertig jaar later zijn dat hippe plekken geworden, industrieel erfgoed dat opleeft. Na de mijnen en na Ford hebben we gezegd dat als we in Genk duurzame tewerkstelling willen, we in de diepte moeten gaan: onderzoeksinstellingen naar hier halen en bedrijven internationaliseren. Dat schept perspectieven voor hoogopgeleiden."
Veel van die bedrijven zijn start-ups die worden gefinancierd met subsidies van de LRM (Limburgse Reconversiemaatschappij) en het SALK (Strategisch Actieplan voor Limburg in het Kwadraat). Hoe blijvend zijn die jobs?
Jo: "Het klopt dat we de nodige inspanningen moeten doen om daar een duurzame opvolging aan te geven. De sense of urgency in Limburg moet blijven."
Er moet ook worden ingezet op werkbare jobs. Steeds meer mensen werken onder druk, ook in de zorgsector – een belangrijke werkgever in Limburg. Uit de werkbaarheidsmonitor van de Sociaal-Economische Raad van Vlaanderen in 2016 bleek dat meer dan de helft van het personeel in woonzorgcentra onder te grote druk staat en emotioneel te zwaar wordt belast.
Jo: "We moeten investeren in meer personeel en in nieuwe vormen van arbeidsorganisatie. Een van de denkoefeningen die we daarbij maken is dat we mensen aan het begin van hun loopbaan ook opleiden voor de zorgsector, zodat ze in het tweede luik van hun carrière kunnen switchen. Mensen die al enige levenservaring hebben, kunnen bijdragen tot een betere zorg. We willen zij-instromersaanmoedigen om daarvoor te kiezen."
Hoeveel stemmen heb je nodig om op 14 oktober verkozen te geraken, Toon?
Toon: "Drie-, vierhonderd?"
Jo: "Iets meer, denk ik. Het zal afhangen van je plaats op de lijst."
Toon: "Ik ga er alleszins alles aan doen om een goed resultaat neer te zetten. Handel, ondernemen, het stadscentrum: dat zal mijn focus zijn. Een schepenambt? Daar ben ik totaal niet mee bezig."
Genk kan wel wat zuurstof gebruiken: er is de hoogst ongemakkelijke positie waarin sp.a-lijsttrekker Angelo Bruno is terechtgekomen. Hij werd verdacht van oplichting en valsheid in geschrifte na gesjoemel met de zonnepaneleninstallatie in een van zijn bedrijven. De zaak wordt nu afgehandeld met een geheime deal tussen Bruno en netbeheerder Infrax, waarvan de Genkse burgemeester Wim Dries voorzitter is. Raar, toch?
Toon: "Die zogezegd geheime deal tussen Angelo Bruno en Wim Dries gaat over vermeende onderhandelingen tussen de advocaat van Infrax en de advocaat van Groep Bruno."
Jo: "Het gaat om een geschil tussen Infrax en een bedrijf dat voor een burgerlijke rechtbank komt omdat de strafzaak is afgehandeld. De advocaten kijken of ze in alle vertrouwelijkheid niet beter een dading maken. Dat framen als een geheime deal, daar ben ik het volstrekt niet mee eens. Met een 'geheime deal' suggereer je iets dat het daglicht niet mag zien, terwijl het een burgerlijk geschil is tussen Bruno die van Infrax eist waar hij recht op meent te hebben. Hier is gewoon sprake van advocaten die de zaak willen oplossen met een minnelijke schikking, zoals er elke dag honderden worden afgesloten."
Niet alleen bij de Genkse sp.a rommelt het: CD&V-schepen Ali Çaglar heeft een gerechtelijk onderzoek aan zijn been, omdat het gerecht hem verdenkt van passieve corruptie en valsheid in geschrifte.
Toon: "Er is toch nog een verschil tussen de burgerlijke zaak van Angelo Bruno, waarin het gaat over miljoenen euro's subsidies, en het strafrechtelijke dossier tegen Ali, waarin sprake is van een factuur van 2.500 euro voor drukwerk. Het proces tegen Angelo is trouwens afgelopen, hij is niet veroordeeld (omdat de VREG en Infrax op de eerste procesdag plots hun aanklachten lieten vallen, red.)."
Een schepen die zich vlak voor de verkiezingen moet terugtrekken doet de partij en het Genkse bestuur toch geen goed?
Toon: "Het is net heel waardig wat Ali heeft gedaan: hij zet een stap opzij en krijgt geen loon meer. De zaak tegen hem is nog maar pas begonnen. We wachten tot het gerecht zijn werk heeft gedaan."
Is het in Genk niet vooral opboksen tegen N-VA-kopstuk Zuhal Demir?
Jo: "Het zal niet evident worden, dat beseffen we maar al te goed. Maar als je kijkt naar hoe de stad er op dit moment voor staat, na de sluiting van Ford, dan hebben we een palmares om te verdedigen. We hebben leiderschap getoond, er is hier keihard gewerkt."
Je zal altijd de zoon blijven die zijn vader in een Humo-interview een 'piske' heeft genoemd. Spijt van gehad?
Toon: "Die spijt komt nu pas. (lacht) Djeezes, man. Ik was zestien jaar, ik wist totaal niet waarover het ging. Dat piske was trouwens bedoeld op onze thuissituatie. Mama zette thuis de lijnen uit en als we iets niet mochten, dan durfden we al eens naar papa gaan – hij is zo'n zachte mens, helemaal geen strenge vader. Ik heb nooit bedoeld dat mijn vader een piske zou zijn in de politiek."
Nochtans krijgt u ook daar het verwijt soft te zijn.
Toon: "Ben jij een softie, papa?"
'Het is niet mijn stijl om ruzie te maken of sneren uit te delen. Ik werk inhoudelijk en laat me weinig oneliners ontvallen'
JO VANDEURZEN (CD&V)
Jo: "Ik ben alleszins geen harde politicus. Het is niet mijn stijl om ruzie te maken of sneren uit te delen. Ik werk inhoudelijk en laat me weinig oneliners ontvallen. Ik zal Toon ook altijd aanraden met zijn voeten op de grond te blijven. Op dat vlak lijken we op elkaar. We denken allebei vaak aan wat er allemaal zou kunnen misgaan."
Toon: "Eigenlijk zijn wij nogal pessimistisch."
U heeft nog twee kinderen. Staan zij straks ook op een lijst?
Jo: "Dat denk ik niet. Tine is advocaat en Tuur gaat de richting uit van het maatschappelijk werk. Toon is de enige die de politieke microbe heeft geërfd."
Met welke slogan trek je naar de verkiezingen, Toon?
Toon: "Met een uiterst geëngageerde groep jongeren delen we dezelfde slogan: 'Onze toekomst ligt in Genk'."
Geen politieke carrière in Brussel voor jou?
Toon: "Voorlopig blijf ik hier. (lacht) Maar vraag het me over tien jaar nog eens."